Beta mikrobu (A grubu beta hemolitik streptokok) kızıl hastalığına etkendir. Beta mikrobunun salgıladığı maddelere karşı aşırı hassas vücutlarda ortaya çıkar. Alyuvarlara yönelik bir toksin salgılayan A grubu beta hemolitik streptokok, vücutta parlak kırmızı renkte basıp solan döküntülere sebep olur. Beta mikrobu içte ise ağız ve yutakta döküntü, eller ve ayaklarda pullanma meydana getirir. Bulaşıcı ve salgın bir hastalıktır. Hükümete bildirilmesi zorunludur.
Kızıl hastalığı her yaşta görülebilir. En sık görüldüğü yaşlar 5-15 yaşlarıdır. Damlacık, besinler ve temasla bulaşır. Kış ayları ve kalabalık yaşam yerleri hastalık için ortam oluşturur. Ön belirtileri, yüksek ateş, kusma ve boğaz ağrısıdır. Hastalık 3-5 günlük bir kuluçka döneminden sonra birdenbire 39-40 dereceleri bulan bir anjinle başlar. Bir gün içinde iç ve dış döküntü ortaya çıkar. Dış döküntü karakteristiktir. Deride parlak kırmızı renkte, pürtüklü görünen bir döküntü, boynu, gövdeyi, kol ve bacak diplerini ve kıvrım yerlerini kaplar.
Ağız çevresi soluktur. İç döküntü ağız içinde görülür. Boğazda çok kırmızı olan şiddetli bir anjin vardır. Bademcik şişer ve yutak dokusunda normalden fazla kanlanma söz konusudur. Dil önce beyazdır, sonra yavaş yavaş kırmızılaşır ve çilek görünümünü alır. Pullanma 8-10. günlerde başlar. Özellikle el ayalarında ve ayak tabanlarında büyük parçalı deri dökülmesi şeklinde gerçekleşir.
Kızıl hastalığı devam ederken oluşabilecek patolojik olaylar ve hastalıklar; erken dönemde boyun lenf bezleri şişmesi, sinüzit, bronş ve akciğer iltihabı, mastoidit, osteomiyelit (kemiğin enfeksiyonu) ve kan zehirlenmesidir. Geç dönemde ise akut romatizmal ateş, ve bir çeşit böbrek hastalığı olan akut glomerülonefrittir. Bulaşıcılık süresi enfeksiyon geçirilirken en yüksek seviyesine çıkmasının peşinden azalarak haftalarca sürer. Uygun antibiyotik tedavisi sonucu 24 saat sonra bulaşma riski kalmaz. Klinik bulgular, hızlı antijen testi ve boğaz sıvısı A grubu streptokoku saptamaya yarar.
Çocuklarda kızıl hastalığı tedavisinde ilk seçenek penisilindir. Kas içine uygulanan tek doz penisilin veya oral yolla 10 günlük bir ilaç tedavisi yapılır. Penisiline alerjisi olanlar için uygun tedavi yöntemi mevcuttur. İlk 9 günde yapılacak tedavi büyük önem taşır. Tedavi kalp kaslarında zarara neden olan romatizmal ateşi tamamen, böbrek harabiyeti; glomerülonefritin gelişimini ise çok büyük miktarda engeller. Romatizmal ateş ve glomerülonefrit tedavisinde antibiyotik verilmez. Aspirin ve kortizon gibi ilaçlar tavsiye edilir.