İşe alım sürecinde yapılan mülakatlar eleman adayının kişiliği, bilgisi, tecrübesi, hayal gücü, iletişim becerisi, diksiyonu gibi konularda fikir verir. Bazı firmalar mülakat sırasında edindikleri olumlu izlenimi yeterli bulur ve referans sormayı gerekli görmezler. Bazı şirketler ise buna çok önem verirler. Referans, insan kaynakları sektöründe, başka bir kişi veya kişilerin görüşülen aday hakkında tavsiyede bulunması anlamına gelir. Referans kontrolü yapmanın bu unsura önem veren kurum ve firmalar için görüşülen kişinin işe alınmasından önceki son adım olduğunu söyleyebiliriz. Firma yetkilileri görüşmeler sonrasında aday hakkında olumlu bir kanaate varmışlardır ve onu tanıyan, onunla aynı yerde çalışmış veya kendisini daha önce işe almış kişilerin fikrini de almak isterler.
Referans Kontrolü İçin Sorulması Gereken Sorular
Sorulan sorular görüşülen kişinin konumuna göre değişebilmekle beraber genel olarak aşağıdaki gibidir. Standart referans soruları dışında birkaç farklı soru da sormak daha detaylı ve sağlam bilgiler alınmasını sağlayabilir.
*Referans verdiğiniz aday sizinle çalışırken hangi işlerden sorumluydu?
*Adayı ne zamandan beri tanıyorsunuz?
*Yöneticileriyle ve mesai arkadaşlarıyla ilişkileri nasıldı?
*Ekip çalışmasına uyumu hakkında ne düşünüyorsunuz?
*Adayın işe başlama – ayrılma tarihleri ve işten ayrılma sebebi hakkında bilgi verebilir misiniz?
*Çalışmakta zorlanacağı pozisyonlar var mı?
*İş performansı nasıldı, bu performansı etkileyen herhangi bir problem var mıydı?
*Adayın stres altındaki iş performansı hakkında neler söyleyebilirsiniz?
*Firmanız için çalışırken gösterdiği en büyük başarı nedir?
*Adayın yönetme, denetleme ve liderlik yapma becerileri nasıldır?
*İş disiplini ve şirket içi kurallara uyumu hakkında neler söyleyebilirsiniz?
*Kendisini hangi pozisyonda çalıştırmayı düşündüğümüzü söylersem, bu pozisyonda verimli olup olamayacağını söyler misiniz?
*Yakın zamanda kendi bünyenizde bu adaya uygun bir pozisyon olması halinde kendisiyle tekrar çalışmak ister miydiniz?
Referans Araştırmaları Personel Seçme Ve Yerleştirme Süreçlerinin Önemli Bir Parçasıdır
Referans kontrolü sırasında amaç adayın kendisi hakkında verdiği bilgileri doğrulamak ve aday hakkında daha çok bilgi edinmektir. Yüz yüze, telefonla veya e - mail aracılığıyla gerçekleştirilen bu süreç sırasında adayın iş başvurusu formunda veya özgeçmiş belgesinde bildirdiği kişilerle ya da daha önce çalıştığı yerdeki / yerlerdeki yöneticileri ve çalışma arkadaşlarıyla iletişim kurulur. Görüşülen aday o sırada bir iş yerinde aktif olarak çalışmaktaysa başka bir işe başvurmasını hoş karşılamayacakları ihtimalinden ötürü buradaki kişilerden referans alınmasını istemeyebilir. Bu sebeple adaya görüşülmesini istemediği kişiler olup olmadığını sormak doğru olur. Ancak, aday geçmişte çalışmış olduğu işyerlerindeki amirlerinin iletişim bilgilerini vermekten kaçınıyorsa bunun sebepleri üstünde durmak gerekir. Zira bu, açığa çıkmasını istemediği olumsuz durumlara işaret ediyor olabilir.
Personel adayının referans gösterdiği şahıslar kendisi hakkında olumsuz bilgiler vermeme eğiliminde olabilirler. Fakat bu onlara fikir sorulmasını gereksiz veya önemsiz kılmaz. Adayın görüşülmesini istemediği kişiler dışında başka iş arkadaşlarıyla da görüşerek tavsiye edilen referansların verdiği bilgileri onların verdikleriyle karşılaştırabilirsiniz.
Bir Eleman Adayı Olarak Size Referans Olmasını İsteyeceğiniz Kişileri Nasıl Seçmelisiniz?
Daha önce birlikte çalıştığınız herkesi referans olarak gösterebilirsiniz. Bu kişi genel müdür veya daha alt kademeden bir müdür, yönetim kurulu başkanı veya aynı seviyede çalışmış olduğunuz bir mesai arkadaşınız olabilir. Esas olan, kişinin mevkiinden ziyade gerçekten sizin hakkınızda söyleyecek sözleri olmasıdır. Bu açıdan en doğru seçim amirinizdir. Zira hakkınızda yüzeysel olarak görüştüğünüz kişilerin bildiğinden daha fazla şey bilir ve detaylı bilgiler verebilir. Daha üst seviyede çalışan fakat hakkınızda ancak kulaktan dolma birkaç söz edebilecek olan birinin sözleri amirinizinkiler kadar dolu dolu ve tatmin edici olmayacaktır. Sizi iyi tanıyan, potansiyelinizin ve yeteneklerinizin farkında olan, performansınıza tanık olmuş kişiler daha iyi referans kaynaklarıdır. Referans sorularına tereddütsüz, net ve ayrıntılı cevaplar verirler.
Referans Gösterdiğiniz Kişilere Durumu Haber Verin
Bir iş başvurusu yapacağınız zaman muhtemel referanslarınıza bunu haber vermelisiniz. Kişinin kendisinden onay alınmadan referans gösterildiğini söylemesi sizin için iyi bir puan olmaz. Ayrıca insanların referans kontrolü amacıyla aranacaklarını bilmeleri, bir yabancı tarafından haberdar olmadıkları bir konu için aranmalarından daha iyi olur doğal olarak. Referanslarınızın hakkınızdaki soruları cevaplamaya istekli kişiler olmasına da dikkat etmelisiniz.
Referansınızı Arayıp Görüşmenin Nasıl Geçtiğini Sorun
Referansınızla yapılan görüşme sırasında sorulan soruları, verilen cevapları ve yapılan yorumları büyük ihtimalle merak edersiniz zaten. Önemli noktalar hakkında konuşup analiz yapmak iş dünyasıyla ve kariyerinizle ilgili bilgilerinizin artmasını da sağlar. Ayrıca, görüşme sırasında bir yanlış anlaşılma durumu olduysa bunu düzeltme şansınız da olabilir.