Öğretmen veya okul değişimi, özellikle ilkokul çağındaki çocuklar üzerinde olumsuz etkiler yapar. Bu etkilerin derecesi ailenin yer değiştirmesinin sebeplerine göre değişir. Önceden planlanmamış ani bir değişikliğin veya taşınma olayının travmatik bir deneyimden sonra gerçekleşmesinin etkisi doğal olarak daha dramatik olacaktır. Okul değiştirmek çocuğun yeni bir öğretmene veya öğretmenlere alışmasını, yeni arkadaşlarıyla sosyal ilişki kurmak için çaba sarf etmesini gerektirir. Sosyal becerileri gelişmemiş olan çocuklar bu konuda daha fazla zorluk çekerler.
Bir çocuk, eğitim hayatı henüz kısa süreli de olsa, başka bir okula başladığında arkadaşlık kurmak, öğretmeninin tarzını ve taleplerini anlamak gibi şeyler için bir kere daha çabalaması gerekir. Ailelerin, ciddi bir zorunluluk olmadıkça böyle bir karar almamaları daha doğru olur. Bazen gerçekten başka bir seçenek olmayabilir. Bu durumda çocuğa yeni şartlara uyum sağlaması için yardımcı olmak gerekir. Adaptasyon sürecinin iyi yönetilmesi çok önemlidir. Ebeveynlerin ve öğretmenlerin destekleyici davranışları çocukların duruma daha kolay adapte olmasına, daha az sorun yaşamasına yardımcı olur.
Önceden Planlanmış Okul Değişikliği
Çocuklar, ailenin ebeveynlerden birinin başka bir yere tayin edilmesi gibi önceden bilinen gerekçelerle başka bir yere taşınmasının gerekmesini genellikle anlarlar ve pek zorluk çıkarmazlar. Bu durumda aşağıdaki belirtildiği gibi davranmanız iyi olur:
*Çocuğun şu andaki öğretmeniyle konuyu görüşün ve çocuğunuzun bu değişimi anlayışla karşılaması için desteğini rica edin. Öğretmeni, okula ve arkadaşlarına keyifli bir şekilde veda etmesi için bazı organizasyonlar yapabilir.
*Çocuğunuza konuyu anlatın ve bütün sorularına cevap verin. İtiraz ederse bunun kaçınılmaz bir değişim olduğunu kararlı bir şekilde açıklayın. Bu sırada sinirlenmemeye, zorlayıcı olmamaya, anlayışlı davranmaya dikkat edin.
*Mümkünse bu değişimin okulların tatil olmasına yakın bir zamanda olmasını sağlayın.
*Yeni okulu ve öğretmeni belliyse çocuğunuzun yeni öğretmeniyle tanıştırmanız faydalı olur.
Plansız Değişiklikler
Okul değiştirmek bazen ani bir iş değişikliği veya boşanma gibi olayların ardından, plansız bir şekilde gerçekleşir. Uzmanlar bu durumda şöyle davranmanızı tavsiye ediyorlar:
*Durumu uygun cümlelerle çocuğa anlatın. Bunun ani ve zorunlu bir durum olduğunu vurgulayın. Konuşmayı sakin ve kararlı bir şekilde yapın.
*Çocuğunuza, durumun onun açısından ne kadar zor olduğunun farkında olduğunuzu ama başka alternatifiniz olmadığını anlatın.
*Zaman varsa öğretmeniyle görüşün, onunla ve sınıf arkadaşlarıyla güzelce vedalaşabilmesi için yardımını isteyin.
*Bu beklenmedik değişiklik çocuğun güven duygusunu sarsabilir. Ona güvende olduğu duygusunu vermeniz önemlidir.
*Yeni öğretmeniyle tanışıp durumun açıklayın ve çocuğunuzun duruma adapte olması için destek olmasını isteyin.
*Çocuğun yeni okulunu ve öğretmenini önceden görmesi iyi olur.
Travmatik Bir Deneyimden Sonra Gelen Öğretmen / Okul Değişimi
Okulda yaşanan şiddet, taciz, akran zorbalığı gibi olaylar, ekonomik sorunlardan dolayı özel okuldan ayrılma zorunluluğu gibi durumlar çocuklar için travmatik tecrübelerdir. Böyle bir deneyimin ardından çocukta kaygı, içine kapanma, olduğundan daha küçük bir çocuk gibi davranmaya başlama gibi davranışlar görülebilir. İlk zamanlar için normal sayılan bu belirtiler, anne – babanın anlayışlı, sakin ve duyarlı davranmayı başarması durumunda daha çabuk ortadan kalkar.
*Bazen ebeveynler çocuklarına yardım edemeyecek, destek olamayacak halde olabilirler. Bu durumda çocuğu en yakın akrabasının sahiplenmesi tavsiye edilir. Ortada bunu gerektiren çok önemli bir durum yoksa çocuğun anne babasından ayrı bir yere gönderilmesi doğru olmaz. Zorlukları ailesinin yanında, onlarla beraber aşması daha sağlıklı olur.
*Okul değiştirme kararının sebebi çocuğun öğretmeniyle veya okuldaki başka kişilerle yaşadığı travmatik bir deneyim ise mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
*Öğretmen ve / veya okul değişikliği çocukları zaten şu veya bu derecede olumsuz etkileyen bir olaydır. Bu yüzden, çocuğun, başına gelen travmatik bir olaydan sonra gideceği okulu ve öğretmenini doğru seçmek gerçekten çok önemlidir. Yeni öğretmenin kişiliği ve davranışları çocuğun travma sonrası stres bozukluğu sorununu atlatma sürecini etkiler.
*Ebeveynlerinin yaşadığı travmatik deneyimler de çocuğu etkiler. Bu yüzden, anne – baba olarak böyle bir şey yaşadıysanız en kısa sürede toparlanmak için siz de destek almalısınız.
*Okul çağında bir çocuğun hiçbir durumda okul sisteminden uzak tutulmaması gerekir. Ebeveynler okul değişikliği yapmanın doğru olup olmayacağını iyi düşünmelidirler. Okulda yaşanan kötü bir olay özellikle çocuğa yönelik değilse bu değişikliği yapmak zorunlu olmayabilir. Fakat, örneğin sınıftaki öğrencilerin tamamı veya büyük kısmı tarafından yapılan bir zorbalık gibi direkt olarak çocuğunuza yönelik kötü, travma etkisi yaratan bir davranış söz konusu ise okulunu değiştirmek uygun olabilir.
Çocuğunuz Başka Bir Okula Geçmek İstiyorsa
*Onunla sorgulamadan, sadece derdini anlamaya çalışarak sakin bir şekilde konuşun. Neler olduğunu anlatmasını isteyin. Anlattıklarını inandırıcı bulmasanız bile ciddiyetle dinleyin.
*Durumu eşinizle ve sorun çözme konusunda iyi olduğunu düşündüğünüz yakınlarınızla konuşun.
*Çocuğunuzun anlattığı olayda yasalara aykırı bir durum varsa bir avukatla görüşün.
*Öğretmenden veya okul ortamındaki başka bir yetişkinden gelen bir taciz söz konusu ise adli mercilere başvurun. “Kimse duymasın” düşüncesiyle durumu örtbas etme yoluna gitmeyin. Bu davranış çocuğunuzun ailesi tarafından korunmadığını düşünmesine, ebeveynlerine kızgınlık duymasına yol açabilir.
*Çocuklar bazen olayları büyütürler. Çocuğunuzun bu değişikliği okul içinde halledilebilecek basit bir sorundan dolayı istediğini fark ederseniz anlattıklarını dinledikten sonra onu uygun çözüm yolları bulmaya yönlendirin. Sadece çocuk öyle istediği için okul değiştirme kararı almayın.
Yeni Okulda Yaşanabilecek Sorunlar Ve Çözüm Önerileri
*Bir çocuk yeni okula uyum sürecinde sosyal ilişkiler kurma konusunda zorluk çekebilir. Ortam da, insanlar da onun için yabancıdır. Bir yandan kendisi bu yeni eğitim çevresini tanımaya çalışır, öte yandan diğerleri onu tanımaya çalışırlar. Sınıfta kapalı arkadaş grupları oluşmuşsa çocuk bu gruplara girmekte zorluk çekebilir veya diğerleri onun gruba dahil olmasını istemeyebilirler. Bazı sınıflar yeni birini çabuk kabul ederler ama bazılarında durum böyle değildir. Ayrıca çocuğun yeni öğretmenlere uyum sağlamak için de çabalaması gerekir.
Çocuğunuz okuldan geldiği zaman anlattıklarını dinleyin. Ona hemen akıl vermek yerine “Bu konuda ne yapabilirsin?”, “Okulda kimden yardım isteyebilirsin?” gibi çözüm üretmesine yardımcı olacak sorular sorun.
*Çocuğunuza sınıftan en az 1 yaşıtı ile arkadaş olmaya çalışması gerektiğini söyleyin. Yaşı küçükse sınıftaki diğer çocukların aileleriyle iletişim kurun ve çocukların okul dışında da birlikte olmasını sağlayacak etkinlikler planlayın.
*Bir çocuğun eski okulundaki öğretmenini ve arkadaşlarını özlemesi normaldir. İmkan varsa onları görmeye devam edebilir, beraber zaman geçirebilir. Fakat onun geleceği yeni okulundadır ve birincil ilişkilerini burada geliştirmelidir.
*Yeni okulun akademik seviyesi önceki okula göre yüksekse çocuğun açığı kısa sürede kapaması için yardım alması gerekebilir. Tersine diğer okuldan düşükse çocuk zamanla süreçten kopacaktır. Bu durumda çocuğun akademik seviyesini koruyup geliştirmesi için evde farklı şeyler öğrenmeye teşvik edilmesi gerekir.
*Çocuğun okul değiştirme olayından sonra ne gibi sorunlar yaşadığını not almak ve her bir sorun için çocukla beraber çözümler üretmek faydalı olabilir.
*Yeni okula uyum sürecinin uzaması halinde aile çocuğun öğretmenleriyle, psikolojik danışmanıyla ve yöneticilerle konuyu görüşmelidir. Çocuk bu süreçte fazla zorlanıyorsa, sorunlarını aşamayacak gibiyse bir uzmandan yardım almak gerekir.
*Ebeveynler, her şey yolunda gidiyor olsa bile zaman zaman çocuğun öğretmeniyle görüşerek gözlemlerini ve tavsiyelerini dinlemelidirler.