Küresel bir salgın haline gelen korona virüsü dünyanın her yerinde hükümetlerin çeşitli önlemler almasına yol açtı. Ülkemizde geçtiğimiz günlerde yapılan “Korona Virüsle Mücadele Eşgüdüm Toplantısı” sırasında virüsün yaptığı etkileri minimuma indirmek amacıyla alınan ekonomik tedbirler paylaşıldı. Aşağıda bu ekonomik paketin dikkat çeken maddelerinden biri olan “Kısa çalışma ödeneği” hakkında detaylı bilgiler bulabilirsiniz.
Kısa Çalışma Ödeneği Ne Demektir?
Bir iş yerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici bir süre için asgari üçte bir oranında azaltılması ya da süreklilik şartı aranmaksızın faaliyetin tamamının veya bir kısmının en az dört hafta boyunca durdurulması hallerinde yürürlüğe sokulan bir uygulamadır. İş yerinde genel ekonomik, bölgesel ya da sektörel kriz veya zorunlu sebeplerle böyle bir durum oluştuğunda sigortalı çalışanlara, iş yerinde çalışamadıkları dönem için gelir desteği sunulmasıdır. Bu desteğin süresi 3 aydır, ancak, Cumhurbaşkanı kararıyla 6 aya kadar çıkabilir.
Kısa çalışma ödeneği daha basit bir ifadeyle olağanüstü dönemlerde iş yerlerinin faaliyetlerinin azalması veya durması halinde devletin personel maaşlarının yüzde 60’ını ödemeyi üstlenmesidir.
İş Yerlerinde Hangi Şartlarda Kısa Çalışma Durumu Uygulanabilir?
Ülke, bölge veya sektör çapındaki bir kriz veya zorlayıcı sebepler yüzünden iş yerindeki faaliyetlerin önemli ölçüde azaldığının veya durduğunun işveren tarafından İŞKUR’a başvuru yapılması ve iş yerinin bu koşullardan etkilendiğinin iş müfettişleri tarafından tespit edilmesi gerekir.
Kısa çalışma uygulamasının hayata geçirilebilmesi için aşağıdaki 4 koşuldan en az biri mevcut olmalıdır:
Genel ekonomik kriz
Ülke ekonomisinin ve buna bağlı olarak iş yerlerinin ulusal veya uluslararası ekonomide yaşanan olaylardan önemli ölçüde etkilenmesi durumu.
Sektörel kriz
Ulusal ya da uluslararası ekonomideki olayların belli sektörleri, bunlarla ilişkili diğer sektörleri ve bu sektörlerde faaliyet gösteren iş yerlerini etkilemesi durumu.
Bölgesel kriz
Belirli bir ilde ya da bölgede bulunan iş yerlerinin ulusal veya uluslararası boyuttaki olaylar yüzünden önemli ölçüde etkilenmesi hali.
Zorlayıcı nedenler
Yangın, seferberlik, salgın hastalık, deprem gibi öngörülemeyen, işverenin sevk ve idare ile ilgili bir hatasından kaynaklanmayan olaylardan veya dış etkenlerin sebep olduğu dönemsel durumlardan ötürü iş yerinde çalışma süresinin kısaltılması ya da faaliyetlerin tamamının veya bir kısmının durdurulmasının zorunlu hale gelmesi.
İşçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarının zorlayıcı bazı sebeplerin varlığını iddia etmesi veya bu yönde güçlü belirtiler olması halinde durum İŞKUR Yönetim Kurulu tarafından değerlendirilip karara bağlanıyor. Salgın hastalık, yangın, seferberlik, heyelan, deprem ve su baskını gibi zorlayıcı sebeplerle başvuru yapılmış ise yönetim kurulu kararı aranmıyor.
Yönetim kurulunun genel ekonomik, bölgesel veya sektörel krizlerle dış etkenlerin sebep olduğu dönemsel durumlardan kaynaklanan zorlayıcı sebeplerle ilgili alınmış bir kararı olmaması halinde kurum birimi işverenlerin yaptığı başvuruları geri çevirebiliyor.
Covid-19 Tehlikesi ve Kısa Çalışma Ödeneği – Başvuru Nasıl Yapılır?
Yeni tip korona virüsü (Covid-19) dünyanın birçok ülkesini etkileyen, dışsal etkenlerden kaynaklanan ve işyerlerindeki faaliyetlerin azalmasını veya durdurulmasını zorunlu hale getiren bir sorun olduğundan kısa çalışma ödeneği prosedürün uygulanması için gereken şartları sağlamış oluyor.
İş yerleri coronavirüs yüzünden olumsuz etkilendiğinden dolayı bu ödenekten faydalanmak isteyen işverenler için süreç şöyle işliyor:
İşveren başvurusunu İŞKUR sayfasından ulaşılabilen “Kısa çalışma talep formu”nu doldurarak yapıyor. Bu sırada içinde bulunduğu durumu gösteren kanıtları ve kısa çalışma yaptıracağı personelin listesini de sunması gerekiyor. Başvuru iş yerinin bağlı bulunduğu İŞKUR biriminin e – posta adresine, mesaj göndererek yapılabiliyor. Kurum gerekirse işverenden başka belgeler de isteyebiliyor.
Başvurunun değerlendirilmesi sırasında işverene başvurunun alındığı bilgisi veriliyor.
Yapılan başvuru, daha sonra, uygunluk tespitinin yapılması için Rehberlik ve Teftiş Bakanlığına gönderiliyor.
İş müfettişlerinin inceleme yapmasının ve uygunluk tespitinin tamamlanmasının ardından işveren iş yerinde uygulanacak kısa çalışma süresinde ve / veya kısa çalışma yapacak personel listesinde değişiklik yapmak isterse bu durum yeni başvuru olarak ele alınıyor.
İşçiler kısa çalışma başvurusu yapamıyorlar. Başvurunun işçiler namına, işveren tarafından yapılması gerekiyor.
Sonuçların İşverene Bildirilmesi Ne Şekilde Olacak?
Covid-19’un olumsuz etkilerini gerekçe göstererek kısa çalışma ödeneği hakkından faydalanmak isteyen işverenlere talebin sonucu başvuru yaptıkları e – posta adresi üzerinden gönderilecek. İşverenin, talebinin uygun bulunması halinde, kısa çalışma bildirim listelerini güncelleyip kurumun bildirdiği süre içinde başvuru yaptığı İŞKUR biriminin e – posta adresine yollaması gerekiyor.
Hangi Şartlarda İşçiler İçin Kısa Çalışma Ödeneği Alınabiliyor?
Yapılan son düzenlemeye göre son 60 gündür sigortalı olarak çalışan ve 450 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işçiler kısa çalışma ödeneği hakkından yararlanabilecekler. Bu düzenlemeden önce son 120 gündür sigortalı olarak çalışmış ve 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olmak gerekiyordu.
- İş müfettişlerinin yaptıkları incelemenin sonucunda iş yerinin bu talebinin yerinde olduğu kararına varması
- Çalışanın, kısa çalışmanın başladığı tarihte yukarıda belirtilen çalışma süresi ve prim ödeme koşullarını sağlamış olması
- İş müfettişleri tarafından yapılacak inceleme sonucunda işçiye dar bilgilerin kısa çalışmaya katılacak personel listesinde yer alması
Kısa Çalışma Ödeneği Ne Kadar Olacak?
Sigortalı olarak çalışan personele yapılacak olan günlük ödeme, personelin son 1 yıldaki prime esas kazançları baz alınarak hesaplanacak ve işçinin günlük ortalama kazancının yüzde 60’ı üzerinden gerçekleşecek. Bu hesaplama sonucunda bulunan tutar, en fazla aylık brüt asgari ücret tutarının yüzde 150’si kadar olacak.
İşçiye verilecek ödenek PTT Bank aracılığıyla, her ayın 5’inde ödenecek.
Kısa çalışma yapan personelin çalışmadığı hafta tatili, genel tatil günleri ve ulusal bayramlara ilişkin ücret ve kısa çalışma ödeneğini işveren ve kurum ödeyecek. Tutarlar kısa çalışma süresiyle orantılı olarak hesaplanacak.
İşverenin Kayıt Tutma Zorunluluğu Var
Kısa çalışma talebi uygun görüldüğü ve uygulama başladığı takdirde işveren, işçilerin çalışma süreleriyle ilgili kayıt tutmak ve istenilmesi halinde bu kayıtları ibraz etmek zorunda.
Ödenek Hangi Durumlarda Kesilecek?
Kısa çalışma ödeneği almakta olan işçinin;
- Şu veya bu sebeple silah altına alınması
- Yaşlılık aylığı almaya başlaması
- İşe girmesi
- Yasalardan doğan bir çalışma görevi sebebiyle işten ayrılması
- Geçici iş göremezlik ödeneği almaya başlaması (Bu durumda kısa çalışma ödeneği, geçici iş göremezlik ödeneği alınmasına konu olan sağlık raporunun başlangıç tarihi itibariyle kesiliyor.)
Kısa Çalışma Uygulamasına Erken Son Verilmesi Halinde Ne Olacak?
Kısa çalışma uygulaması devam etmekteyken işveren iş yerinde normal faaliyetin başlamasına karar verirse bu durumu yazılı olarak, 6 iş gününden önce kurum birimine, varsa işçi sendikasına ve işçilere bildirmesi gerekiyor. Kısa çalışma dönemi bu bildirimde belirtilen tarihte sona eriyor. Geç bildirimlerden dolayı kurum tarafından gereksiz ödemeler yapılması halinde bu ödemeler işverenden yasal faizi de eklenerek tahsil ediliyor.